قطعا در طول زندگی با دنیای ابزار و اتصالات مثل انواع پیچ ها در صنایع مختلف آشنا شده اید. از پیچ برای اتصال دو قطعه به یکدیگر در تمام صنایع مختلف استفاده می شود. شناخت انواع پیچ و کاربرد هر کدام از آنها برای افراد مبتدی تا حرفه ای بسیار قابل اهمیت می باشد. در واقع پیچ ها وسیله‌ای فلزی هستند که با شیارهای مار پیچ از جنس فلز که به آن رزوه می‌گویند برای اتصال اشیاء گوناگون در مکان و صنایع مختلف مورد استفاده قرار میگیرد. البته این اتصالات از نوع دائمی نیستند و معمولا برای اشیاء باز و بسته‌ای کاربرد دارند.
پیچ ها تاریخچه‌ای طولانی و جالب دارند چرا که از دوران باستان، قرون وسطی، انقلاب صنعتی، و از قرن 19 تا الان در انواع و اشکال مختلف تولید و عرضه شده است. در این مقاله قصد داریم ضمن شناخت انواع پیچ و کاربرد آنها در صنایع گوناگون چند نمونه از بهترین پیچ و مهره های موجود در بازار را معرفی کنیم تا شما عزیزان بتوانید هنگام خرید انتخاب درستی داشته باشید.
معرفی انواع پیچ با کیفیت موجود در بازار
- پیچ بالدار سرمته: ظاهری با کلگی وی شکل V و سطح روی پیچ کاملا تخت و یکدست میباشد که با سر آچار چهارسو به راحتی میتوان باز و بسته کرد. تمام افراد مبتدی تا حرفه ای میتوانند به راحتی با پیچ بالدار سرمته کار کنند. از مهم ترین ویژگی های پیچ بالدار سرمته این است که زیر خزینه کله پیچ خطهای برآمده عمودی وجود دارد تا هنگام بسته شدن پیچ مانند ترمز عمل کرده و باعث میشود پیچ داخل سطح پانل سیمانی کاملا قفل شود و هیچگونه حرکتی نداشته باشد.
- 2. پیچ بولتکس دوگام: با ظاهر و کلگی سر تخت و یک دست با شیب بسیار کم میباشد و با وسیله سر آچار ستاره ای (تورکس) به راحتی باز و بسته میشود. تمام افراد مبتدی تا حرفه ای میتوانند به راحتی با پیچ بولتکس دوگام کار کنند. پیچ بولتکس دوگام از رزوه مخصوص تولید شده است و شیارهایی روی پیچ انتخاب شده تا بتواند در موقع سوراخکاری حفاری را هم انجام دهد. نوع متریال و آلیاژ بکار رفته در این پیچ از آلیاژ 1022 و 1018 بسیار کربن بالا می باشد تا بعد از سختکاری و عملیات حرارتی بصورت فولاد شده که استقامت بالاتری داشته باشد.
- پیچ سر تخت دو گام: در قسمت میانی پیچ سر تخت دو گام رزوه وجود دارد که قطر پیچ بسته به نوع استفاده در محل های مختلف متغیر است و از 3.9 میلیمتر تا 4.8 میلیمتر میباشد. پوشش ظاهری پیچ سر تخت دو گام از نوع گالوانیزه سرد به رنگ سیلور یا نقره ای با مقاومت و میکرون بالا در برابر رطوبت و زنگ زدگی و خوردگی دمای محیط میباشد. نوع متریال بکار رفته در این پیچ مفتول بسیار مرغوب و درجه یک از آلیاژ 1022 میباشد که آلیاژی بسیار مقاوم در برابر ساییدگی سطح رزوه و استقامت نوک پیچ است. گام رزوه پیچ سر تخت دو گام در قطر 3.9 = 1.35 ، قطر 4.2 = 1.40 ، قطر 4.8 = 1.60 میباشد.
- پیچ سازه سر مته: از پیچ های سازه سرمته برای متصل کردن ورق های فولادی مثل ورق گالوانیزه به یک دیگر استفاده میشود که این محصول بیشتر برای پیاده سازی سقف کاذب است و به پیچ هایی که برای این کاربرد استفاده میشوند، پیچ سازه گفته میشود. پیچ سازه سرمته ظاهری با کلگی عدسی شکل میباشد که بسیار آسان با سر آچار چهارسو باز و بسته میشود. در زیر کلگی پیچ سازه سرمته 16 تا 24 برآمدگی وجود دارد که کار ترمز انتهایی را انجام میدهد و در قسمت میانی رزوه وجود دارد که گام رزوه در این پیچ 1.27 و قطر این پیچ هم 3.5 میلیمتر میباشد.
- پیچ پانل سرمته: دارای ظاهری به شکل کله شیپوری میباشد که با سر آچار چهارسو باز و بسته میشود و سطح روی قسمت چهارسو کاملا تخت و صاف میباشد. البته بدلیل شیپوری بودن کله پیچ پانل سرمته قسمت زیر گل پیچ کاملا در سطح زیر خود فرو رفته و سطح انتهایی کار پس از بسته شدن پیچ همسطح و بدون برآمدگی میباشد. در قسمت میانی پیچ رزوه وجود دارد که قطر پیچ پانل سرمته برای مصارف مختلف متغیر است و از قطر 3.5 تا 4.8 میلیمتر قابل سفارش میباشد. پیچ پانل سرمته در قطر 3.5 گام دنده 1.49، در قطر 3.9 گام دنده 1.59، در قطر 4.2 گام دنده 1.69 و در قطر 4.8 گام دنده 2.12 میباشد.
- پیچ واشردار: در واقع یک فلنچ متصل به سرپیچ دارد که در 2 مدل سرمته و سر سوزنی تولید می شوند و از کیفیت و مرغوبیت زیادی هم برخوردار است. پیچ واشردار سرمته برای اتصالات ورق های فلزی و PVC بسیار استفاده میشود و به همراه پیچ‌های سرتخت مته‌ای از کاربردی‌ترین پیچ‌های متداول در صنعت و ساخت و ساز می‌باشند. ثبات و کیفیت پیچ واشردار سرمته نسبت به بقیه بیشتر است و توسط فشار به راحتی جابه‌جا نمی‌شود.
- پیچ سر تخت سر مته: پوشش ظاهری این پیچ از نوع گالوانیزه درجه یک و با کیفیت، سرد به رنگ سیلور با مقاومت و میکرون بالا در برابر رطوبت و زنگ زدگی و خوردگی دمای محیط میباشد که در نوع خود منحصر به فرد است. نوع متریال بکار رفته مفتول از آلیاژ 1022 میباشد. آلیاژی بسیار مقاوم در برابر ساییدگی سطح رزوه و استقامت نوک مته پیچ است. گام رزوه این پیچ در قطر 3.9 = 1.35 و قطر 4.2 = 1.40 و قطر 4.8 = 1.60 میباشد.
- پیچ شیروانی بوکسی سرمته: انتهای مته ای دارد که برای ورود و باز کردن صفحه های ضخیم فلزی مثل ورق های شیروانی و ایرانیت های فلزی و دیگر اجسام فلزی مناسب است. وجود مته در انتها و واشر پلاستیکی در زیر گل این پیچ باعث شده که مراحلی از قبیل حفاری سوراخ و آب بندی (سوراخی که ایجاد شده است) را برای نصابان سقف های شیروانی و فلزی حذف کرده و کار را راحت تر کرده است. پیچ شیروانی بوکسی سرمته ظاهری با کلگی بوکسی شش گوش شیاردار و یک فلنچ گرد در انتهای کله پیچ میباشد. در قسمت میانی پیچ شیروانی بوکسی سرمته رزوه پیچ با گام 1.81 و قطرپیچ 6.3 میلیمتر میباشد و در انتهای پیچ مته وجود دارد که دیگر نیازی به سوراخکاری نیست و همین امر مهم ترین ویژگی این مدل پیچ می باشد.
- پیچ پانل سوزنی: ظاهری با کلگی شیپوری شکل میباشد که با سر آچار چهارسو باز و بسته میشود و سطح روی قسمت چهارسو کاملا تخت و صاف میباشد. بدلیل شیپوری بودن کله پیچ قسمت زیر گل پیچ کاملا در سطح زیر خود فرو رفته و سطح انتهایی کار پس از بسته شدن پیچ همسطح و بدون برآمدگی میباشد. در قسمت میانی پیچ هم رزوه وجود دارد که قطر این نوع پیچ برای مصارف مختلف متغیر است و از قطر 3.5 تا 4.8 میلیمتر قابل سفارش از وبسایت پیچ مکث میباشد. اما پیچ پانل سوزنی در قطر 3.5 گام دنده 1.49 ، در قطر 3.9 گام دنده 1.59- ، در قطر 4.2 گام دنده 1.69 و در قطر 4.8 گام دنده 2.12 میباشد. در قسمت انتهایی پیچ هم نوک تیز و خودکارمی باشد.
- پیچ سازه سوزنی: دارای ظاهری با کلگی عدسی شکل میباشد که با سر آچار چهارسو بسیار آسان و راحت باز و بسته میشود. در زیر کله پیچ 16 تا 24 برآمدگی وجود دارد که کار ترمز انتهایی را انجام میدهد. همچنین در قسمت میانی رزوه وجود دارد که گام رزوه در این پیچ 1.27 و قطر این پیچ 3.5 میلیمتر میباشد. در قسمت انتهایی هم نوک پیچ تیز است و بصورت خودکار است. نوع متریال بکار رفته بسیار درجه یک و مرغوب از آلیاژ 1022 و 1018 میباشد که مقاومت بسیار زیادی در مقابل ساییدگی رزوه و نوک پیچ جهت سوراخکاری بهتر دارد .
گروه بندی کلی انواع پیچ
- پیچ‌های مکانیکی (Machine Screws): پیچ‌هایی با رزوه‌های دقیق که برای اتصال قطعات فلزی و مکانیکی استفاده میشوند. این نوع پیچ ها معمولاً با مهره‌ها یا در سوراخ‌های رزوه‌دار به کار می‌روند.
- پیچ‌های چوب (Wood Screws): پیچ‌هایی با رزوه‌های بزرگ و تیز که برای اتصال قطعات چوبی استفاده میشوند. این پیچ‌ها برای جلوگیری از ترک خوردن چوب و ایجاد اتصال محکم طراحی شده‌اند.
- پیچ‌های دیوار خشک (Drywall Screws): پیچ‌هایی با رزوه‌های خاص که برای نصب صفحات گچی (Drywall) به چوب یا فلز استفاده میشوند. این پیچ‌ها معمولاً با سر مخروطی و بدنه‌ای نازک‌تر طراحی میشوند تا به راحتی در گچ فرو بروند.
- پیچ‌های خودکار (Self-Tapping Screws): پیچ‌هایی که قادر به ایجاد رزوه در مواد بدون نیاز به سوراخکاری قبلی هستند. این پیچ‌ها معمولاً در فلزات نازک، پلاستیک و مواد کامپوزیتی استفاده میشوند.
- پیچ‌های ماشینی (Machine Screws): پیچ‌هایی که برای اتصال قطعات فلزی و مکانیکی با استفاده از مهره‌ها یا سوراخ‌های رزوه‌دار طراحی شده‌اند. این پیچ‌ها دارای رزوه‌های دقیق و یکنواخت هستند.
- پیچ‌های خود حفار (Self-Drilling Screws): پیچ‌هایی که دارای نوک مته‌ای هستند و نیازی به سوراخکاری اولیه ندارند. این پیچ‌ها معمولاً در نصب فلزات و مواد سخت به کار می‌روند.
- پیچ‌های تنظیم (Set Screws): پیچ‌هایی بدون سر که برای تنظیم موقعیت قطعات مکانیکی استفاده میشوند. این پیچ‌ها معمولاً با یک ابزار داخلی مانند آلن یا پیچ‌گوشتی تنظیم میشوند.
- پیچ‌های پوش‌فیت (Push Fit Screws): پیچ‌هایی که بدون نیاز به چرخاندن و با فشار دادن نصب میشوند. این پیچ‌ها معمولاً در کاربردهای سریع و موقت استفاده میشوند.
- پیچ‌های قفل‌دار (Locking Screws):پیچ‌هایی که برای جلوگیری از شل شدن در اثر لرزش و ارتعاش طراحی شده‌اند. این پیچ‌ها دارای مکانیزم‌های خاصی مانند رزوه‌های نایلونی یا طرح‌های ویژه رزوه هستند.
- پیچ‌های امنیتی (Security Screws): پیچ‌هایی با طراحی ویژه که برای جلوگیری از دستکاری و سرقت استفاده میشوند. این پیچ‌ها معمولاً با ابزارهای خاص و غیر متعارف باز و بسته میشوند.
انواع پیچ مرغوب بر اساس شکل ظاهری
- پیچ‌های سر شش‌گوش
- پیچ‌های سر تخت
- پیچ‌های سر گرد
- پیچ‌های سر استوانه‌ای
- پیچ‌های سر چهارگوش
انواع پیچ با کیفیت بر اساس رزوه (دندانه)
- پیچ‌های رزوه درشت
- پیچ‌های رزوه ریز
- پیچ‌های رزوه دوگانه
- پیچ‌های رزوه خودکار
- پیچ‌های رزوه ماشینی
انواع پیچ بر اساس مواد سازنده درجه یک
- پیچ‌های فولادی
- پیچ‌های استیل ضد زنگ
- پیچ‌های برنجی
- پیچ‌های تیتانیومی
- پیچ‌های پلاستیکی
کاربرد انواع پیچ در صنایع مختلف
پیچ به عنوان اجزای مهم اتصال در صنایع مختلف استفاده میشوند و نقش بسیار مهمی در اتصال و تثبیت قطعات دارند. برای انتخاب نوع و سایز پیچ مورد نظر نیاز به مهارت و دانش ابتدایی و یا مشورت با متخصصین می باشد. در زیر به برخی از کاربردهای اصلی و مهم انواع پیچ در صنایع مختلف اشاره خواهیم کرد:
- صنعت خودروسازی
- صنایع الکترونیک و الکتریکی
- صنایع ساخت و ساز
- صنایع نظامی و هوافضا
- صنایع پتروشیمی و نفت و گاز
جنس و نوع متریال بکار رفته در پیچ
پیچ ها از مواد مختلفی ساخته میشوند که هر کدام ویژگی‌ها و کاربردهای خاص خود را دارند. انتخاب جنس مناسب پیچ بستگی به شرایط کاربردی، محیط، و نوع باری که بر آنها اعمال میشود دارد. از جنس‌های معمول مثل فولاد کربنی (Carbon Steel)، فولاد ضد زنگ (Stainless Steel)، آلومینیوم (Aluminum)، تیتانیوم (Titanium)، نایلون و پلاستیک‌ها، برنج و آلیاژهای برنجی برای تولید پیچ استفاده میشود.
سخن پایانی
پیچ‌ها بر اساس نوع رزوه، مواد سازنده، شکل سر و کاربردهای خاص خود دسته‌بندی میشوند. این تنوع در طراحی و ویژگی‌های پیچ‌ها به منظور برآورده کردن نیازهای مختلف در صنایع مختلف و پروژه‌های گوناگون است. متخصصین یا افراد عادی برای انتخاب از بین انواع پیچ های موجود در بازار باید ابتدا بر اساس مشخصات ظاهری و سپس کاربرد اقدام به خرید و تهیه پیچ کنند.
همراهان عزیز بسیار سپاسگزاریم که تا اینجا همراه ما بوده اید و امیدوارم که از این مقاله نهایت لذت را برده باشید.